Szoki makroekonomiczne a instytucjonalna rekonfiguracja zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej

Abstrakt

Artykuł analizuje wpływ szoków makroekonomicznych na ewolucję instytucjonalną zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej w latach 2007–2022, ze szczególnym uwzględnieniem Unii Gospodarczo‑Walutowej (UGW). Odwołując się do paradygmatu Nowej Ekonomii Instytucjonalnej oraz teorii integracji europejskiej, wskazano, że kryzysy: finansowy, zadłużeniowy i pandemiczny pełniły rolę katalizatorów funkcjonalnego dryfu, prowadząc do redystrybucji kompetencji i przesunięcia równowagi instytucjonalnej w kierunku poziomu ponadnarodowego. Szczególną uwagę poświęcono napięciom wynikającym z asymetrii między jednolitą polityką monetarną a rozproszonym nadzorem fiskalnym oraz ograniczoną koordynacją polityk makroekonomicznych. Analiza pokazuje, że reakcje instytucjonalne obejmowały rozwój pozatraktatowych instrumentów fiskalnych i ekspansję mandatów Komisji Europejskiej i EBC, mimo braku formalnych zmian traktatowych. W efekcie ukształtował się hybrydowy model zarządzania gospodarczego, charakteryzujący się większą elastycznością instytucjonalną i rosnącą rolą komponentu ponadnarodowego. Artykuł wnosi wkład do badań nad instytucjonalnym wymiarem integracji gospodarczej UE, ukazując zarządzanie gospodarcze jako obszar strukturalnej adaptacji w warunkach powtarzających się szoków systemowych.