Abstrakt
Zgodnie z ideą popytu efektywnego przedstawioną przez Johna M. Keynesa
w Ogólnej teorii (...) inwestycje są czynnikiem aktywnym determinującym
poziom oszczędności, a tym samym również produkcji, zatrudnienia i dochodu
narodowego. W literaturze przedmiotu poświęca się wiele miejsca analizie
tego ciągu przyczynowo-skutkowego, pozostawiając najczęściej bez odpowiedzi
pytanie, w jaki sposób finansowane są inwestycje, skoro oszczędności
pojawiają się dopiero w ich następstwie. Celem artykułu jest pokazanie, że
stwierdzenie, według którego oszczędności nie są konieczne do sfinansowania
inwestycji, jest oparte na koncepcji endogeniczności pieniądza oraz kluczowej
roli, jaką odgrywają u Keynesa – obok przedsiębiorców i gospodarstw domowych
– banki komercyjne.
Realizacja prywatnych przedsięwzięć inwestycyjnych nie ma u Keynesa
nic wspólnego z koniecznością uprzedniego gromadzenia oszczędności, gdyż
za podaż środków finansowych potrzebnych przedsiębiorcom już na etapie
planowania inwestycji są odpowiedzialne banki komercyjne. To one, kreując
pieniądz kredytowy, zapewniają ciągłość procesu produkcji w gospodarce.
Same banki również nie muszą pozyskiwać depozytów od społeczeństwa, by
móc udzielać kredytów (jak to ma miejsce w modelu neoklasycznym). Pieniądz
kredytowy jest tu bowiem kreowany ex nihilo. U podstaw idei popytu
efektywnego Keynesa leży więc endogeniczność podaży pieniądza, wsparta
jego koncepcją motywu finansowego i finansowego funduszu obrotowego.