Abstrakt
Artykuł ten, będący kontynuacją rozważań o teoretycznych podstawach
gospodarki nakazowo-rozdzielczej, dotyka praktycznych konsekwencji wprowadzenia
w życie ideologicznych założeń marksizmu i rosyjskiego bolszewizmu.
Autor omawia w nim zjawiska wypływające z praktycznego zastosowania
tej ideologii, zaczynając od konstatacji o „pędzie do ekspansji” jako podstawowej
determinancie czynników decyzyjnych w systemie nakazowo-rozdzielczym.
Ów „pęd do ekspansji”, wynikający z wojowniczych podstaw tego
systemu, kazał władzom komunistycznym podejmować decyzje ekonomiczne
wedle kryteriów politycznych, nie licząc się z racjonalnością gospodarczą.
W rezultacie wszystkie wskaźniki efektywnościowe były w tym systemie gorsze
niż w gospodarce rynkowej. Praktyczne tego efekty polegały także na
deformacji procesów inwestycyjnych oraz na upośledzeniu ułomnego „rynku”
dóbr konsumpcyjnych w postaci niezmiennej nierównowagi między podażą
i popytem na tym „rynku”. Polityczne motywy decyzji ekonomicznych prowadziły
także do nadmiernego zużywania zasobów oraz potęgowania się zjawiska
„niedoboru” we wszystkich dziedzinach gospodarki. Praktyczne skutki
niedoborów były fatalne dla efektywności działania przedsiębiorstw oraz dla
sytuacji materialnej ludności. W zakończeniu artykułu autor ilustruje swe
tezy danymi świadczącymi o równi pochyłej, po jakiej system nakazowo-rozdzielczy
staczał się od lat 70. XX wieku i na której końcu nastąpił jego krach.